Գիրք` 21. Գիրք Մակաբայեցւոց Ա

Գլուխ 6

   
1․ Եւ Անտիոքոս կայսր` գնայր նա ընդ վերնագաւառսն. ապա լու եղեւ նմա եթէ է քաղաք մի ի կողմանս Ղիմնեայ ի Պարսից աշխարհին, քաղաք փառաւոր, լի ոսկւով եւ արծաթով:

2․ Եւ մեհեանն որ ի նմա, է մեծագանձ յոյժ, եւ կուռք ոսկեղէնք ձուլածոյք մեծամեծք ի նմա: Առ նա` զէն բազում, զրահք եւ պատեանք որ թողեալ էր Աղէքսանդրի կայսեր Մակեդոնացւոց, որ թագաւորեաց նախ ի վերայ Յունաց աշխարհին:

3․ Եկն եհաս նա ի քաղաքն յայն, եւ խնդրէր առնուլ աւարաբար: Ազդ եղեւ քաղաքացւոցն.

4․ ի մարտ պատերազմի պատրաստեցան, եւ ոչ ետուն մտանել: Զահի հարաւ` խաղաց գնաց ի կողմանցն Արեւելից յերկիրն Բաբելացւոց:

5․ Անդր գուժկան հասանէր առ կայսր Անտիոքոս ի կողմանցն հարաւոյ, թէ ի պարտութիւն մատնեցան զաւրքն` որ ելեալ էին յերկիրն Հրէաստանի:

6․ Զի չոգաւ զառաջին նուագն Լիւսի զաւրաւք բազմաւք, եւ ի պարտութիւն մատնեցաւ յերեսաց նոցա: Զաւրացան զինուք, զաւրաւք եւ լցան աւարաւ բազմաւ, կոտորեցին զբանակս նոցա. զինչս եւ զստացուածս նոցա ի գերութիւն վարեցին.

7․ զմեհեանս աւերեցին. զկուռս կործանեցին որ շինեալ էր ի վերայ սեղանոյն յԵրուսաղէմ, եւ զսրբութիւնն փակեցին պարսպաւք բարձրութեան որպէս զառաջինն, եւ ընդ նմին զքաղաքն Բեթսուր:

8․ Եւ եղեւ իբրեւ լուաւ զբանս զայս թագաւորն, հիացաւ զարմացաւ թմբրեցաւ` եւ խռովեցաւ յոյժ. անկաւ ի մահիճս իւր եւ հիւանդացաւ, զի ոչ կատարեցաւ խորհուրդ հրամանի նորա:

9․ Եւ անդ դնէր նա բազում աւուրս, զի նորոգեցան ի վերայ նորա տրտմութիւնք բազումք: Ած զմտաւ` թէ մեռանիմ:

10․ Կոչեաց զամենայն բարեկամս իւր` եւ ասէ ցնոսա. Քուն հատաւ յերեսաց իմոց. պախեալ եմ ի սիրտ իմ հոգոց իմոց:

11․ Խաւսեցայ ընդ սրտի իմում եւ ասեմ, ցոր վայր նեղութեանց հասանես, եւ խռովութեան բազմի, յորում այժմիկ պաշարեալ կամ. զի քաղցր եւ բարերար եւ սիրելի էի զաւրաց իմոց:

12․ Արդ` յուշ եղեն ինձ չարիքն այն` զոր գործեցի ես յԵրուսաղէմ, եւ առի ես զամենայն սպասն զայն զոսկւոյ եւ զարծաթոյ, եւ զաւրս եւս գումարեցի տարապարտուց ի վերայ նոցա ջնջել զնոսա:

13․ Արդ գիտեմ եթէ վասն այսորիկ գտին զիս չարիքս այս ամենայն, եւ կորնչիմ աւասիկ տրտմութեամբ յաւտար երկրի:

14․ Եւ կոչեաց նա զՓիլիպպոս` մի ի բարեկամաց անտի իւրոց, կացոյց զնա ի վերայ ամենայն թագաւորութեան իւրոյ:

15․ Եւ ետ ցնա թագ եւ պատմուճան` եւ զմատանին զիւր, ածել զորդի իւր զԱնտիոքոս, սնուցանել եւ յիւր տեղի թագաւորեցուցանել զնա:

16․ Եւ մեռաւ անդ` Անտիոքոս արքայ, յամին հարիւրորդի քառասներորդի իններորդի:

17․ Ազդ եղեւ Լիւսիայ եթէ մեռաւ արքայ` եւ կացոյց թագաւոր զորդի իւր Անտիոքոս, եւ եդ անուն նմա հաւրամոյն Անտիոքոս:

18․ Եւ որ ի միջնաբերդին էին արգելեալք` որ նեղէին զԻսրայէլ, եւ շուրջ զսրբութեամբն խնդրէին զչարիս հանապազ, եւ զաւրութիւն էին նոքա հեթանոսացն.

19․ խորհեցան քաղաքացիքն ջնջել զնոսա: Եւ իբրեւ ժողովեաց զամենայն ժողովս զաւրացն,

20․ եւ եկին նստան շուրջ զնոքաւք. եւ ժողովեցան ի մի վայր, եւ պաշարեցին զնա: Յամին հարիւրորդի յիսներորդի, շինեցին պատուարս եւ նետակալս եւ մենքենայս բազումս:

21․ Եւ եկին ելին նոքա յարգելանէ անտի, եւ կցեցան յարս անաւրէնս յիսրայէլացւոց անտի.

22․ եւ գնացին նոքա առ արքայն եւ ասեն. Մինչչեւ յե՞րբ ոչ արասցես դու զդատաստանն, եւ զվրէժ խնդրեսցես եղբարցն մերոց:

23․ Մեք հաւանեալ եմք ծառայել հաւր քում, եւ երթալ զհետ հրամանաց նորա:

24․ Եւ նստէին զնովաւ որդիք ժողովրդեան մերոյ, վասն այսորիկ աւտարանային բազումք ի մէնջ. բայց զոր գտանէին ի մէնջ` մահու մեռուցանէին, եւ ժառանգութիւնք մեր ի յափշտակութիւն մատնէին:

25․ Եւ ոչ ի մեզ միայն ձեռս մխեցին, այլ եւ յամենայն սահմանս իւրեանց:

26․ Եւ այժմ եկեալ պաշարեալ շուրջ զմեւք, եւ աւադիկ եկեալ փակեալ պաշարեալ պահեն զմիջնաբերդն Երուսաղէմի առնուլ զնա, եւ զսրբութիւնն. եւ զԲեթսովրա ամրացուցին:

27․ Եւ եթէ ոչ վաղ աճապարեսջիք` եւս մեծամեծ ինչ քան զայս գործիցեն, եւ դուք զառաջս ոչ կարիցէք ունել:

28․ Իբրեւ զայն լուաւ թագաւորն` բարկացաւ յոյժ, հրամայեաց կոչել զբարեկամս իւր, եւ զիշխանս որ ի վերայ զաւրացն էին:

29․ Եւ յայլմէ թագաւորութենէ, եւ յայլոց կղզեաց եկին առ նա զաւրք բազումք ի վարձու:

30․ Եւ էր թիւ զաւրաց նորա հարիւր հազար ասպար ի ձեռին տիգաւոր հետեւակ, եւ քսան հազար հեծեալ սպառազէն, երեսուն եւ երկու փիղք վառեալք երիվարիկք:

31․ Եւ եկին անցին ընդ Ադոմ. ճակատեցան պատեցին զԲեթսովր քաղաք, եւ մարտ պատերազմի եդին շուրջ զնովաւ աւուրս բազումս: Կազմեցին շուրջ զմանգղիոնս եւ մենքենայս: Եւ ելին ի քաղաքէ անտի, այրեցին զմենքենայսն, եւ մարտ եդին ընդ նոսա քաջութեամբ:

32․ Չուեաց խաղաց գնաց Յուդա ի միջնաբերդ ամրոցէ անտի, եւ եկն բանակեցաւ ի Բեթսակարիա, դէմ յանդիման բանակի արքային:

33․ Կանխեաց ընդ առաւաւտն թագաւորն, առ զբանակն` տարաւ բանակեցոյց ի միջոյ անտի ըստ ճանապարհին Բեթսակարիայ. եւ զզաւրսն սփռեաց ճակատեցոյց ի  մարտ պատերազմի. փող հարին,

34․ կազմեցին պատրաստեցին զփիղսն` ճաշակեցուցին յարիւն խաղաղոյ, ի զմուռս եւ ի գինիս:

35․ Եւ կարգեցան բաշխեցին ի գունդս գունդս. եւ կարգեցին առ փիղ փիղ հազար հազար այր սպառազէն. եւ պահապան գլուխ գնդիցն հինգ հազար հեծեալ վառեալ նժոյգ ի ձեռն պաշտպան գնդիցն.

36․ զի ուր եւ կայցեն գազանքն` կայցեն եւ նոքա. եւ ուր եւ գնայցեն` գնայցեն եւ նոքա:

37․ Եւ վանդակակապ մարտկոցս մենքենայիւք ի վերայ փղացն կազմեցին, եւ զփղապանն ի վերայ գլխոյն նստուցին:

38․ Եւ զայլ այրուձին յաջ եւ յահեակ թեւս գնդին կազմեցին:

39․ Իբրեւ անտի արեգակն ծայրս արձակէր, առհասարակ ի զրահաւոր պատենազէն պղնձապատ վահանացն նշոյլքն զլերամբքն փայլատակէին, եւ ճառագայթք հատանէին իբրեւ ի փայլատականց հրոյ:

40․ Եւ երկայնէր ճակատն, զեղոյր որ զբարձամբք լերանցն, որ զձորովք եւ զխորովք եւ զդաշտիւք.

41․ եւ խաղային յառաջ` առհասարակ կարգեալք եւ կազմեալք. միաբան շարժէին առհասարակ ամենեքին որ լսէին զձայն բարբառոյ բազմութեանն, զշաչիւն զինու, զշառաչիւն զերիվարացն թնդիւն, զոտնաձայն վահանաւոր վառելոցն:

42․ Եկն եհաս Յուդա իւրով գնդաւն, կարգեցաւ կազմեցաւ ճակատեցաւ պատրաստեցաւ, յարձակեցաւ, ի դիմի հարաւ գնդի թագաւորին. յայնմ տեղւոջ յանդիման թագաւորին` վեց հարիւր հեծեալ սպառազէն դիթաւալ կացուցանէր յանդիման թագաւորին:

43․ Յայնմ վայրի դէտ ակն ի վեր ամբառնայր: Եղիազար Աւարան տեսանէր մի ի գազանաց անտի վառեալ զարդարեալ, ի զէն արքունի վառեալ` եւ նշանս արձակեալ, համարեցաւ թէ արքայն իսկ ի նմին իցէ:

44․ Յարձակեցաւ ի վերայ գնդին` յաջ յահեակ կոտորեաց, չոգաւ մինչչեւ եհաս ի փիղ անդր նշանաւոր, զէն վերացոյց,

45․ եւ եմուտ ի ներքոյ, եհար` եւ անդէն կործանեաց.

46․ եւ էջ նստաւ փիղն ի վերայ` եւ զնա անդէն ճմլեաց:

47․ Նոքա իբրեւ տեսին զզաւրութիւն զաւրաց թագաւորին` խոյս ետուն ի նոցանէ:

48․ Սակայն յոր կողմ եւ գային, ընդառաջ լինէին նոցա գունդքն արքունի, մինչչեւ եկին ի կողմանս Երուսաղէմի: Եւ եկն արքայն եւ բանակեցան ի Հրէաստանի, եւ ի լեառնն Սիոն:

49․ Եւ խաւսեցաւ նա ի հաշտութիւն խաղաղութեան Բեթսովր քաղաքին: Եւ ելին սփռեցան նոքա ի քաղաքէ անտի, զի ոչ գոյին նոցա անդ համբարք. զի բազում ժամանակաց արգելեալ պաշարեալ էին: Եւ ամն իսկ ընդ աշխարհն շաբաթ դիպեցաւ:

50․ Եւ առ թագաւորն զԲեթսովր քաղաք, եւ հրամայեաց զզաւրն ի ներքս տանել պահապան քաղաքին:

51․ Եւ ինքն պաշարեալ պահէր զսուրբ քաղաքն աւուրս բազումս: Եւ շուրջ զնովաւ կանգնէին մանգղիոնս եւ մենքենայս, հրացանս եւ քարընկէցս` ռմբաքարս, եւ բալիստր, նետաձիգ աշտարակս, եւ աշտարակս պարսաւորաց:

52․ Դարձեալ եւ նոքա ի քաղաքէ անտի սկսան կազմել մենքենայս առ մենքենայս նոցա մարտ եդեալ կռուէին աւուրս բազումս.

53․ բայց համբար ինչ ոչ գտանէին. զի այն ամ եւթներորդ էր ընդ երկիրն, զի գաղթկանք աշխարհին սպառեցին զհամբարսն մթերեալս:

54․ Մնացեալ էին սակաւք ի սուրբս անդ. զի սփռեալ էին ընդ իւրաքանչիւր տեղիս, զի սովն սաստկացեալ էր ի վերայ նոցա. եւ ցրուեցան յիւրաքանչիւր տեղիս:

55․ Իբրեւ լուաւ Լիւսի` եթէ Փիլիպպոս որում հրամայեաց ինքնին Անտիոքոս սնուցանել զորդի իւր զԱնտիոքոս, զի կացուսցէ զնա արքայ.

56․ իբրեւ դարձաւ նա ի Պարսից եւ ի Պարթեւաց, եթէ զաւրքն ամենայն ի նա հատան. եւ ինքն կամի հասանել ի վերայ իրաց աշխարհին:

57․ Եկն` եւ ասէ նա ցարքայն եւ ցամենայն մեծամեծս զաւրացն. Նեղին զաւրքս հանապազ, համբարք նուազեալ են, եւ կերակուր կարճեալ են. եւ տեղիդ յորոյ վերայ պատերազմդ է` ամուր է եւ անհնարին է, եւ գործ թագաւորութեան ի մեզ հասել է:

58․ Արդ եկայք ի հաշտութիւն խաւսեցարուք, դաշինս կռեսցուք, խաղաղութիւն արասցուք ընդ արս ընդ ազգիդ այդմիկ:

59․ Բանս հաստատեսցուք մեք ընդ նոսա. կալ նոցա յիւրաքանչիւր աւրէնս իբրեւ զառաջինն. զի վասն աւրինացն իսկ իւրեանց յորում խռովեցաք զնոսա` բարկացան նոքա ի մէնջ, ի վէգ եկին` եւ արարին զայս ամենայն:

60․ Հաճոյ թուեցաւ բանն առաջի թագաւորին եւ իշխանաց նորա. եւ արձակեաց նա հրեշտակս խաւսել ի խաղաղութիւն: Եւ ընկալան:

61․ Երդումն երդուաւ նոցա թագաւորն եւ իշխանքն: Եւ ապա նոքա ելին յամրոցաց անտի:

62․ Եւ եմուտ թագաւորն ի լեառն Սիոն, եւ ետես զամրութիւն տեղւոյն եւ ստեաց զերդումն զոր երդուաւ. հրաման ետ քակել շուրջանակի զպարիսպս նորա:

63․ Չու արար վաղվաղակի ի կողմանս Անտիոքայ, եւ եգիտ նա զՓիլիպպոս տիրեալ քաղաքին. մարտեաւ ընդ նմա, եւ առ զքաղաքն բռնութեամբ: