Գիրք` 21. Գիրք Մակաբայեցւոց Ա

Գլուխ 9

   
1․ Եւ ոչ ինչ լուաւ Դեմետր. զի անկեալ կործանեալ էր Նիկանովր գնդաւն իւրով ի նոցանէ պատերազմաւ: Եւ նա դարձեալ անդրէն կրկնեալ յղեաց զԲաքիդ եւ զՅակիմոս, եւ զյառաջակողմն թեւոյն իւրոյ ընդ նոսա յերկրին Հրէաստանի:

2․ Եւ գնացին ի ճանապարհն Գաղգաղայ. եւ եկին ճակատեցան ի Մեսաղովթ յերկիրն Արբեղացւոց, եւ առին զնա, եւ սատակեցին անձինս բազումս մարդկան ի նմա:

3․ Յամսեանն առաջնում յամին հարիւրորդի յիսներորդի երրորդի, բանակեցան մերձ առ յԵրուսաղէմ:

4․ Եւ չուեցին գնացին հասին ի Բերէթ քսան հազար մկնդաւոր արամբք. եւ երկուք հազարաւք հեծեալ սպառազինաւ:

5․ Եւ Յուդա էր բանակեալ յԵղիշա. եւ երեք հազար սպառազէն ընտիրք.

6․ իբրեւ տեսին զամբոխ բազմութեան գնդին, եւ երկեան յոյժ, եւ բազումք թաւթափեցան ի նմանէ. եւ ոչոք մնաց առ Յուդայի, բայց ութ հարիւր հեծեալ սպառազէն:

7․ Իբրեւ ետես Յուդա թէ թաւթափեցան զաւրքն ի նմանէ, եւ պատերազմ նեղէր զնա, նեղեցաւ ի սիրտ իւր. զի ոչ էր ժամանաւղ միւսանգամ ժողովել զնոսա. լուծաւ լքաւ անկաւ:

8․ Սկսաւ խաւսել ընդ մնացեալսն եւ ասէ. Եկայք հարցուք ի դիմի, թերեւս կարասցուք կծանել ինչ ի նոցանէ:

9․ Եւ ինքն յարձակ յարձակ խաղայր. եւ զաւրքն մատուցեալ պաշարէին դարձուցանել անդրէն. սկսան խաւսել ընդ նմա` եւ ասեն. Այր դու` նոցա ինչ մեք ոչ կարեմք ստնանել. բայց այժմ զանձն ապրեցուցանել ուշ դիցուք. հապա դարձցուք ժողովեսցուք զեղբարս մեր. ապա մարտիցուք. թէպէտ եւ իցեմք սակաւք:

10․ Պատասխանի ետ նոցա Յուդա` եւ ասէ. Քաւ լիցի ինձ առնել զիրսդ զայդ, ի փախուստ դառնալ ինձ ի նոցանէ. եթէ հասեալ իցէ ժամանակ մեր` մեռցուք քաջութեամբ ի վերայ եղբարց մերոց, եւ ոչ խառնեսցուք զանուն վատութեան մերոյ ընդ արւութիւնս քաջութեան:

11․ Եւ ելին զաւրքն յիւրաքանչիւր բանակէ, եւ ճակատեցան դէմ յանդիման միմեանց. երկու գունդք լինէին` գունդքն Բաքիդեան սպառազինաւ: Պարսաւորքն եւ աղեղնաւորքն առաջի գնդին խաղային, եւ նահատակքն յառաջագոյն խաղացեալ էին:

12․ Բայց Բաքիդ յաջում թեւի անդ ճեպէր զզաւրսն ի ձայն փողոյ տագնապաւ յառաջ մատուցանէր:

13․ Եւ գունդն յուդայեան փող հարեալ ի վերայ յարձակեալ գային, մինչչեւ երկիրն շարժէր յամբոխ յաղաղակէ անտի յերկոցունց կողմանց: Եւ եղեւ պատերազմն խառնեալ անդադար, յառաւաւտէ մինչչեւ յերեկոյ:

14․ Իբրեւ ետես Յուդա` եթէ Բաքիդդ ընտիր ընտիր զաւրաւք յաջում թեւի անդ է, զընտիր ընտիր սպառազինաց յիւրմէ գնդէ անտի յառաջ կոչէր, քաջալերէր եւ անդէն ի վերայ յարձակէր:

15․ Ի նմին ժամանակի զաջակողմն թեւին բեկանէր, եւ զձախուն արկանէր. եւ անդստին առաջի արկեալ փախստեայս տանէր մինչչեւ ի կողմանս վերինս Հազովտայ:

16․ Եւ որ ի ձախակողմն թեւի անդ էին, իբրեւ տեսին թէ աջակողմն թեւին բեկաւ առաջի Յուդայեանց, գային խառնէին, եւ զՅուդա գնդաւն հանդերձ ի մէջ արկանէին:

17․ Յայնմ վայրի վիրաւորք յերկուց կողմանց անկեալ ընդ երկիր թաւալէին:

18․ Անդ անկանէր Յուդա` առաջին նահատակաւքն. եւ որ մնացեալ էին ի փախուստ դառնային:

19․ Դարձան Յովնաթան եւ Շմաւոն եղբարքն երկոքին, բարձին զՅուդա, տարան թաղեցին ի շիրիմս հարց իւրեանց ի Մովդիիմ:

20․ Լացին կոծեցան որդիքն Իսրայէլի կոծ մեծ. սուգ առին աւուրս բազումս, եւ սկսան խաւսել.

21․ եւ ասեն. Զիա՞րդ անկաւ կործանեցաւ հզաւրն փրկիչն Իսրայէլի:

22․ Այլ ուրեք ուրեք մարտ` կամ ճակատ` կամ մղել պատերազմի, կամ քաջութիւնս ինչ որ արարեալ է Յուդայի` գրեցաւ իսկ ոչ յայսմ մատենի. զի բազում էր կարի յոյժ:

23․ Եւ եղեւ յետ մահուանն Յուդայի` բրեցին անաւրէնքն շուրջ զսահմանաւքն Իսրայէլացւոց, բուսան` բղխեցին, եւ բազմացան որ գործէին զանաւրէնութիւն:

24․ Յաւուրսն յայնոսիկ եղեւ սով մեծ, եւ ինքնակամ գնացին մարդիկն ի նոսա. եւ աշխարհն ձեռնտու էր ի նոսա:

25․ Եւ ընտրեաց Բաքիդդ արս անաւրէնս, եւ կացոյց իբրեւ տեարս ի վերայ նոցա,

26․ որ քննէին եւ խնդրէին եւ ածէին զբարեկամսն Յուդայի առ Բաքիդդ, եւ խնդրէին վրէժ ի նոցանէ, տառապեցուցանէին եւ այպն առնէին.

27․ եւ նեղէին եւ ծաղր առնէին զԻսրայէլ. զի ոչ երբէք լեալ էր այս յորմէ հետէ երեւեցաւ մարգարէ:

28․ Եւ ժողովեցան ամենայն բարեկամքն Յուդայի, եւ չոգան առ Յովնաթան Ափուս` եւ ասեն.

29․ Եղբայր քո Յուդա մեռաւ, եւ այր չիք որ նման է նմա ելանել ընդդէմ թշնամւոյ, տալ պատասխանի այդոցիկ որ եկեալ թշնամութեամբ նեղեն զազգս մեր:

30․ Այլ զքեզ ընտրեցաք մեք ի տեղի նորա, զի եղիցես դու իշխան ի վերայ մեր. լինել մեզ առաջնորդ` եւ տալ պատերազմ ընդ թշնամիս մեր:

31․ Եւ յանձն առ Յովնաթան ի ժամանակին յայնմիկ զառաջնորդութիւն. եւ համբարձաւ նա փոխանակ Յուդայի եղբաւր իւրոյ:

32․ Իբրեւ գիտաց Բաքիդդ` խնդրէր սպանանել զՅովնաթան եւ զՇմաւոն զեղբայր նորա.

33․ Եւ փախեան նոքա յանապատն Թակովեայ. եւ եկին բանակեցան ի ջուր անդր Ակուսասփառ:

34․ Եւ գիտեաց Բաքիդ զաւրն շաբաթուց, եւ եկն ինքն բանակեցաւ զաւրաւքն իւրովք յայնկոյս Յորդանան գետոյ:

35․ Եւ առաքեաց առ նոսա զեղբայր մի զիւր` զաւրագլուխ զաւրաց բազմաց, եւ աղաչեցին զնաբատացիս զբարեկամս իւրեանց, յանձն առնէին նոցա զկահ եւ զգրաստ` եւ զամենայն ինչս, որ մնացեալ էր ի բնի իւրեանց:

36․ Եւ ելին որդիքն Յամբրեայ որ ի մէջ Դամասայն էին, ըմբռնեցին զՅոհաննէս, եւ առին գնացին կահիւ հանդերձ ընդ իւրեանցն:

37․ Յետ ժամանակացս այսոցիկ ազդ եղեւ Յովնաթանու եւ Շմաւոնի եղբարց նորա, եթէ որդիքն Ամբրեայ հարսանիս արարին. եւ առեալ ածէին զհարսն յԱբղաղաթայ` դուստր միոյ ուրումն ի մեծամեծաց աւագաց քանանացւոց անտի, մեծաւ չուով անչափ հանդերձիւ:

38․ Եւ յիշեցին նոքա զՅոհաննէս զեղբայրն  իւրեանց. ելին մտին նոքա ի դարան ի ծործոր լերինն:

39․ Եւ ամբարձին զաչս իւրեանց, տեսին զի գայր չու մեծ` եւ ամբոխ բազում. եւ ել փեսայն փեսաւիրաւքն եւ եղբարբքն հանդերձ, եւ փողովք եւ թմբկաւ, եւ պէսպէս արուեստականաւք, եւ բազում վառելովք:

40․ Եւ ելին սոքա ի դարանէ աստի, սպանին զբազումս, եւ բազում վիրաւորս արձակեցին, եւ զվառեալսն փախստեայ արարին. եւ առին յաւարի զկահ եւ զհանդերձ. եւ զչուն աւար հարկանէին:

41․ Եւ դարձան հարսանիքն ի կոծ, եւ ձայն արուեստականացն` ի սուգ եւ յողբս դարձաւ:

42․ Եւ խնդրեցին սպառ սպուռ զվրէժ արեան եղբաւրն իւրեանց. եւ դարձան ի մարգն Յորդանան գետոյ:

43․ Իբրեւ գիտաց Բաքիդդ` առ զաւրս եւ խաղաց ի վերայ նոցա, եւ եկն եհաս յանձաւսն Յորդանան գետոյ:

44․ Ասէ Յովնաթան ցզաւրսն իւր. Եկայք յարիցուք մարտ դիցուք վասն ոգւոց մերոց. զի ոչ է այսաւր իբրեւ զերեկն եւ իբրեւ զեռանտն:

45․ Եւ ահաւասիկ զաւրք ճակատեալ յանդիման մեր. ոչ ամուր թաքստի` ոչ դաշտ փախստի. եւ գետս Յորդանան շուրջ զմեւք պատեալ է:

46․ Արդ եկայք ձայն բարձցուք յերկինս, յարձակեսցուք ի վերայ, թերեւս ապրեսջիք ի ձեռաց թշնամեաց մերոց: Զբանսն ասաց, եւ անդէն խառնեցաւ յարձակեցաւ ի վերայ Բաքիդեայ:

47․ Այն ինչ լինէր զոգիսն ի գիրկս իւր թափել, եւ նա յետս կոյս կործանեցաւ.

48․ եւ հոսեցան Յովնաթան եւ որ ընդ նմա էին ի դարէ անտի:

49․ Անդ հարին կոտորեցին Բաքիդեանք` ի Յուդայի գնդէ անտի արս հազար մի. եւ դարձան յԵրուսաղէմ:

50․ Սկսան շինել քաղաքս ամուրս յերկրին Հրէաստանի, եւ զամուրսն Երիքովի, եւ զԱմաւեայ, եւ զԲեթորեայ, եւ զԲեթելայ, եւ զՄինաթարովթայ, եւ զՍտեփայ. ի պարիսպս ամրացեալս, եւ ի դրունս հզաւրս, եւ ի նիգս հաստատունս:

51․ Եւ պահապանս կացուցին թշնամութեամբ ի վերայ Իսրայէլացւոց.

52․ եւ ամրացուցին զքաղաքն Բեթսովրայ, եւ զԳազերամ, եւ զԱկառն. եւ կացոյց ի նմա զաւրս բազումս` եւ համբարս յոյժ:

53․ Եւ առ նա զորդիս իշխանաց երկրին ի պատանդս, եւ եդ զնոսա յակառն Երուսաղէմի ի պահեստ:

54․ Յամին հարիւրորդի տասներորդի. յամսեանն երկրորդում, հրամայեաց Յակիմոս քակել զպարիսպսն սրահիցն սրբութեան ներքնոյ: Եւ սկսան քակել զգործն մարգարէից:

55․ Ի ժամանակին յայնմիկ հարաւ Յակիմոս, եւ խափանեցան գործք նորա. քակեցան երախք նորա. պապանձեցաւ եւ ոչ կարէր խաւսել բան մի եւ հրաման տալ վասն տան իւրոյ:

56․ Եւ մեռաւ Յակիմոս ի ժամանակին յայնմիկ մեծաւ տանջանաւք:

57․ Իբրեւ ետես Բաքիդդ, եթէ մեռաւ Յակիմոս, դարձաւ անդրէն առ արքայն. եւ դադարեաց երկիրն Հրէաստանի ամս երկուս:

58․ Խորհեցան անաւրէնքն եւ ասեն. Ահաւադիկ Յովնաթան եւ որ ընդ նմա են` խաղաղութեամբ նստին բնակութեամբ յանհոգս. արդ` եկայք ածցուք զԲաքիդդ, եւ ըմբռնեսցէ զդոսա ամենեսին ի գիշերի միում:

59․ Գնացին խորհեցան ընդ նմա:

60․ Նա` խաղաց գալ վաղվաղակի զաւրաւք բազմաւք: Եւ առաքեաց նա հրովարտակս գաղտ` առ խորհրդակիցս իւր որ էին ի Հրէաստանի, զի ըմբռնեսցեն զՅովնաթան եւ որ ընդ նմա էին. եւ ոչ կարէին, զի ազդ եղեւ նմա բանք խորհրդին:

61․ Եւ կալան նոքա արս յերկրին առաջնորդաց չարեացն յիսուն մի, եւ անդէն խոխողեցին:

62․ Եւ խոյս ետուն Յովնաթան եւ Շմաւոն եւ որք ընդ նոսա էին ի Բեթբէս ի յանապատն. եւ խրամակարկատ արարին զնա, եւ ամրացուցին զնա:

63․ Եւ իբրեւ ետես Բաքիդդ, զաւրահատոյց լինէր, եւ գայր պաշարէր.

64․ մարտ եդեալ զԲեթբեսեաւ, եւ մարտնչէր աւուրս բազումս. եւ առնէին կանգնէին շուրջ զնովաւ մենքենայս:

65․ Եւ եթող Յովնաթան զՇմաւոն զեղբայր իւր ի քաղաքի անդ, եւ եկն ել նա ի գաւառ անդր. եւ եկն արթամ.

66․ եհար զՈդոմերա եւ զեղբարս իւր, եւ զորդիսն Փասիրոնայ ի խորանի իւրեանց. եւ սկսաւ ելանել հարկանել զզաւրսն:

67․ Եւ Շմաւոն եւ որ ընդ նմա էին. ելին հրձիգ արարին զմենքենայս

68․ եւ մարտ պատերազմի եդին ընդ Բաքիդայ. ի պարտութիւն մատնեցան ի նոցանէ. զի էր խորհուրդն այն եւ արշաւան նորին ընդունայն:

69․ Եւ բարկացաւ սրտմտութեամբ ի վերայ արանցն անաւրինաց, որ խրատն ետուն նմա արշաւել յերկիր նորա. սպան նա զբազումս ի նոցանէ, եւ խորհեցաւ նա դառնալ յերկիր իւր ուստի եկեալ էր:

70․ Իբրեւ գիտաց Յովնաթան` առաքեաց զկնի նորա հրեշտակս, եւ խաւսէր ընդ նմա խաղաղութեամբ, դնել ուխտ, եւ դարձուցանել նմա զգերին ամենայն:

71․ Յանձն առ եւ արար որպէս խաւսեցաւ նա ընդ նմա. եւ երդուաւ նմա, թէ այլ ոչ եւս խնդրեցից ի վերայ ձեր չարիս. մինչչեւ կենդանի իցեմ:

72․ Եւ դարձոյց անդրէն զգերին որ առեալ է յառաջու յերկրէն Հրէաստանի. եւ ինքն գնաց յաշխարհ իւր, եւ այլ ոչ եւս դիմեաց դառնալ ի սահմանս նոցա:

73․ Եւ դադարեաց սուր յԻսրայէլէ: Եւ բնակեաց Յովնաթան ի Մաքմաս: Եւ սկսաւ դատել Յովնաթան զժողովուրդ իւր, եւ սատակել զանաւրէնսն յԻսրայէլէ: